Trang tử: 11 lời khuyên đắt hơn vàng"

Trang Tử sinh năm 365 – mất năm 290 trước công ngyên, là một hiền triết nổi tiếng của phương Đông. Trang Tử sống ẩn dật mà khoáng đạt, cao minh mà rất giản dị, chủ trương hòa hợp tự nhiên, thuận theo vũ trụ, lánh xa thế tục, tự tại tiêu dao. 

Những triết lý nhân sinh của ông qua hàng nghìn năm vẫn giữ được chí khí ấy, người đời không ai không thán phục. Dưới đây là 11 câu nói nổi tiếng của Trang Tử, vẫn còn nguyên giá trị sau nghìn năm, khiến chúng ta không khỏi suy ngẫm:

1. Con người sống giữa trời đất, như bóng câu qua cửa sổ, chỉ chốc lát mà thôi

So với vạn vật, sinh mệnh đời người chỉ tựa như trong chớp mắt, giống như bóng ngựa phi qua khe cửa sổ, vẫn chưa kịp cảm nhận thì đã kết thúc rồi. 

Nhà thơ của Lý Bạch từng viết: “Thềm cao gương soi rầu tóc bạc. Sớm như tơ xanh, chiều tựa tuyết“. Đời người sao mà ngắn ngủi, kiếp người sao mà thê lương… 

Thế nhưng chính bởi đời người ngắn ngủi nên ta sẽ chẳng còn thời gian mà dằn vặt, mà so đo tính toán. Bạn phải sống để cho chính mình xem, người khác chỉ là phong cảnh bên đường mình đi qua, đừng nên chú ý đến lời họ nói, cách họ đối xử với mình.

2. Đời ta thì hữu hạn, mà tri thức thì vô hạn. Lấy cái hữu hạn mà theo đuổi cái vô hạn thì thật mệt mỏi!

Sinh mệnh con người là hữu hạn, nhưng tri thức, biển học này thì vô cùng. Nhưng con người lại rất ham theo đuổi tri thức. Người ta khát tri thức cũng giống như khát nước vậy, thậm chí còn hơn thế.

Đối với một vùng đất mà nói, nước ít thì khô hạn nứt nẻ, mà nước nhiều quá thì thành tai họa. Do đó, truy cầu đối với tri thức cũng như vậy, phải vừa mức thích hợp nếu không muốn bị chính biển tri thức kia nhấn chìm. 

3. Người thế tục đều thích người ta giống mình, mà ghét người ta khác mình

Ai cũng thích ý kiến của mình được người khác tán đồng mà ghét việc bị phản đối. Thuốc tốt thì đắng nhưng khỏi bệnh, lời thật dù khó nghe nhưng được việc. Khi có người nghi ngờ việc chúng ta làm, hãy học cách nhìn lại chính mình, có sai thì sửa, không sai thì cố gắng thêm.

4. Đau buồn lớn nhất là nguội lòng, cái chết vẫn chỉ xếp thứ hai 

Nguội lòng tức là nhụt chí, chai lì vô cảm. Một người không có khả năng tự do suy nghĩ, thì đáng sợ hơn cả cái chết. Có người chết rồi, nhưng dường như vẫn đang sống mãi. Có người đang sống, nhưng thực là đã chết rồi.

Nếu chỉ có cái vỏ da thịt này, không có tư tưởng, người ta sẽ trở thành cái xác biết đi. Như vậy chẳng phải còn đau buồn hơn là đã chết sao? 

5. Không thể nói về biển với con ếch đáy giếng, không thể bàn về băng tuyết với côn trùng mùa hè 

Ếch ngồi đáy giếng, sống nơi nhỏ hẹp, nhìn vòm trời chỉ như miệng giếng ắt là không biết được cái mênh mông của biển cả. Côn trùng mùa hè chỉ sống trong vài tháng nắng hạ, cũng chẳng thể nào hiểu được cái giá lạnh của băng tuyết mùa đông. 

Đừng nói đạo lý với người ngang bướng, bạn chỉ lãng phí thời gian và tinh lực mà thôi. 

6. Chó không phải sủa hay mà là chó tốt, người không phải nói hay mà là người hiền

Nhìn người không thể nhìn bề ngoài. Cái vỏ ngoài chỉ là giả tướng, lâu ngày tất sẽ hiện nguyên hình. Đánh giá tình cảm không nên chỉ nhìn qua hành động, khi lâm nạn mới thấy được chân tình. Trước sau nên nhớ kỹ: Đường xa biết sức ngựa, lâu ngày hiểu lòng người.

7. Kẻ hay khen người khác trước mặt họ, cũng hay nói xấu sau lưng họ

Một người thích xu nịnh, lấy lòng đương nhiên cũng thích nói xấu, gây chuyện thị phi. Bởi họ cư xử theo cung cách tiểu nhân, gió chiều nào theo chiều ấy. 

Trong cuộc sống, có thể bạn sẽ gặp loại người này. Mỗi khi gặp mặt đều hớn hở, tươi cười, trước mặt có thể tâng bốc bạn lên mây nhưng sau lưng thì điều gì cũng vu cho bạn, làm vấy bẩn thanh danh của bạn. Kiểu người này chính là “Miệng Nam Mô, bụng bồ dao găm” vậy. 

8. Mưu sự không có chủ kiến ắt khốn đốn, làm việc không có chuẩn bị ắt sẽ hỏng 

Người chần chừ, thiếu quyết đoán, sẽ mất rất nhiều thời gian, vì thế mà bỏ lỡ thời cơ quan trọng. Rất nhiều cơ hội chỉ đến một lần trong đời, để tuột mất thì là tuột mất, không sao vãn hồi nổi nữa. Cơ hội sẽ chỉ giành cho người có chuẩn bị trước.

Cơ hội không phải may mắn từ trên trời rơi xuống, nó là quan hệ nhân – quả vậy. Nỗ lực hết mình thì cơ hội sẽ đến. 

9. Người chân thành là tột bậc tinh tế và thành thật; nếu không tinh tế và thành thật thì chẳng thể nào cảm động được người khác

Cảm hóa người khác là chuyện không dễ. Đó không chỉ là việc cần đến sự khôn ngoan, cơ trí bề mặt, nó còn là sự cảm thấu từ trong tâm, sự đồng điệu tận cõi lòng.

Chỉ khi đối xử với người bằng cõi lòng thành thực, chân thành, trong ngoài như một, lời nói và hành động nhất quán thì mới cảm hóa, lay động được người khác.

10. Người quân tử kết giao nhạt như nước, kẻ tiểu nhân kết giao ngọt như rượu nếp

Tình bạn chân chính giữa những người quân tử luôn luôn bình lặng và nhàn nhạt như nước vậy, không quá mặn mà nhưng không thể thiếu trong đời. 

Giao tiếp qua lại giữa những kẻ tiểu nhân lại thường kèm theo rượu chè phè phỡn, làm con người suy đồi, mất đi sự thanh tịnh. 

Kết giao giữa những người bạn thực thụ không phải là chuyện hưởng lạc, mà để kiếm tìm sự đồng cảm về tinh thần.

Người ta thiếu rượu ngon thì chỉ khó chịu một vài ngày nhưng thiếu nước thì không thể sống nổi quá một hôm. Chuyện chính là như vậy, tri âm đích thực quý nhau như khách, lễ độ, khiêm cung, giao hảo với nhau như nước, dịu dàng, thanh đạm mà bền sâu và lắng đọng. 

11. Tiết chế ăn uống để dưỡng dạ dày, đọc nhiều sách để nuôi lòng can đảm

Muốn bảo vệ sức khỏe thì tất ăn uống không được quá mức, cần phải tiết chế. Muốn nuôi dưỡng lòng dũng cảm, thao lược và trí tuệ ắt là cần phải đọc sách nhiều. Dưỡng sinh thể chất hay tinh thần đều quan trọng như nhau.

Người thông minh mà không khỏe mạnh thì không gọi là người hiền đích thực. Người khỏe mạnh mà chẳng có tâm hồn thì chính là kẻ thất phu. Khỏe mạnh cả thân lẫn tâm mới là cảnh giới của người trí huệ thực sự vậy.