Chùa Bộc - Hà Nội

Chùa Bộc nằm trên đường chùa Bộc, phường Khương Thượng, quận Đống Đa, Hà Nội. Chùa thờ Phật và vua Quang Trung.

Chùa Bộc (còn có tên là Sùng Phúc tự hay Thiên Phúc tự) xưa thuộc thôn Khương Đình, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam. Chùa được xây dựng vào thời Hậu Lê (1676) theo tấm bia cổ nhất ở trong chùa.

Chùa Bộc là một ngôi chùa lớn đã bị phá hủy trong trận đánh lịch sử gò Đống Đa, ba năm sau (1792) đã được sư phụ trụ trì chùa là Lê Đình Lượng trùng tu trên nền đất cũ và đổi tên là chùa Thiên Phúc. Từ đó đến nay chùa đã qua nhiều lần trùng tu.

Kiến trúc chùa có tam quan cao 8 m, 2 tầng. Đi vào trong sân có ba nhà bia và hai ngọn tháp. Xung quanh chùa có hồ Voi Tắm, gò kéo cờ, gò đánh cồng là những dấu tích liên quan đến chiến thắng “Đống Đa” của vua Quang Trung vào ngày mùng 5 tết năm 1789. Chùa chính làm theo chữ Đinh gồm có tiền đường và hậu cung, Trong hậu cung có các bức tượng Phật đặc trưng của một ngôi chùa Việt.

Trong chùa còn bảo tồn được nhiều di vật quý gồm các pho tượng Phật, 3 tấm bia là (bia Vĩnh Trị nguyên niên thời Lê Hy Tông (1676), bia Chính Hòa, Bính Dần (1686), và bia Nhâm Tí niên hiệu Quang Trung (1792) ghi lại việc chùa bị cháy và dựng lại sau trận Đống Đa). Trong chùa còn có một quả chuông niên hiệu Cảnh Thịnh.

Ngoài ra trong chùa còn lưu giữ một pho tượng Đức Ông mà chính là tượng vua Quang Trung, được nhân dân tưởng nhớ và bí mật dựng vào năm 1846 đề thờ, bất chấp sự cấm đoán của nhà Nguyễn muốn xóa bỏ dấu tích nhà Tây Sơn. Sau bệ gỗ của tượng còn có dòng chữ khắc “Bính Ngọ tạo Quang Trung tượng” (1846). Phía trên tượng treo bức hoành phi khắc 4 chữ “Uy Phong Lẫm Liệt”. Đôi câu đối treo 2 bên tượng ca ngợi công đức của vua Quang Trung viết:

“Động lý vô trần, đại địa sơn hà lưu đống vũ.

Quang Trung hoá Phật, tiểu thiên thế giới chuyển phong vân”

Dịch nghĩa câu đối như sau:

“Trong động không bụi nhỏ, đất nước rộng lớn để lại một tòa lâu đài rường cột làm dấu vết.

Giữa ánh sáng thành Phật, thế giới cõi tiểu thiên, gió mây đều cảm động mà chuyển vần”

Nghĩa ẩn ý:

Sau Trận phá thành, quét sạch quân xâm lược trên núi sông rộng lớn còn lưu lại tòa nhà cao rộng.

Vua Quang Trung đã tung ra ức vạn tinh binh làm xoay chuyển cả tình thế.

Trước năm 1945, chùa trở thành nơi khai trường thuyết pháp và đạo tạo các tăng, ni khắp nơi trong nước do Hòa thượng Chính Cống trụ trì. Chùa cũng là cơ sở chữa bệnh bằng thuốc Nam rất có tiếng được mọi người khắp nơi biết đến.

Chùa Bộc còn có nhà trưng bày lưu niệm về vua Quang Trung với chiến thắng Đống Đa lịch sử cùng nhiều di vật liên quan đến trận đánh.

Chùa đã được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa quốc gia ngày 13.1.1964